Y tai a'r gerddi hanesyddol gorau i ymweld â nhw yng Nghymru

Tŷ Cernyw yw’r tŷ preifat olaf ym mhrif stryd siopa Trefynwy.

Mae’n dŷ tref, sy’n dyddio’n ôl i’r 17eg ganrif o leiaf. Mae ffasâd brics coch yr ardd yn arddull y Frenhines Anne, sy’n dyddio o 1752 pan oedd y tŷ yn eiddo i Henry de Bergh, asiant Dug Beaufort.

Yn gartref i’r teulu Allen ers 250 o flynyddoedd, mae ffasâd carreg Cresselly yn hardd a chwbl gymesur gan greu golygfa hyfryd wrth i chi agosáu at y tŷ o’r brif lôn.

O boptu’r rhan ganol tri llawr, a adeiladwyd yn 1770, mae dwy adain ddeulawr, a ychwanegwyd bron i gan mlynedd yn ddiweddarach.

Ym 1804 cafodd Ystâd y Gelli Aur, a arferai fod yn gartref i’r teulu Vaughan, ei gadael gan John Vaughan i John Campbell am nad oedd ganddo blant ei hun.

Comisiynwyd Jeffry Wyattville i gynllunio a goruchwylio’r gwaith o adeiladu tŷ newydd mawreddog gydag adain  sylweddol i’r staff a stablau gwych. Dechreuodd y gwaith ym 1827 ac fe’i cwblhawyd o fewn 7 mlynedd.

Mae hwn wedi bod yn gartref teuluol arbennig dros 700 mlynedd, ac mae’r ystafelloedd hardd yn cynnwys lleoedd tân godidog gan Syr Henry Cheere, a gweithiau celf cain, gan gynnwys y ‘Renoir Pictwn’ dadleuol.

Mae Castell Pictwn yn adeilad hynafol anarferol iawn, gan ei fod yn gastell canoloesol gwreiddiol a drawsnewidiwyd yn gartref urddasol yn y 18fed ganrif.

“Dros y fynedfa mae sgwâr carreg gydag arfbeisiau naw gwahanol fonheddwr a chymeriadau eraill o safle uchel yn y Sir hon. Mae’r tu mewn hefyd yr un mor urddasol.

Mae grisiau dwy lath o led, gyda 72 gris, balwstradau, pyst grisiau dwy droedfedd ar y landin, y cyfan mewn derw solet, yn dal yn berffaith, does dim grisiau tebyg iddo yn y Deyrnas Unedig.” – Charles Heath 1787.